Antiaanbaklaag in pannen – INFO

Welke antiaanbaklaag zit er in jullie koekenpan? Het oude kankerverwekkende teflon? Of gebruik je nieuwe pfoa-vrije teflon pannen? Of ben je overgestapt op keramische koekenpannen? Ook je barbecue, bakvormen, grillpan, tosti-ijzer etc. kan zo’n schadelijke laag bevatten. Mocht je je kankerverwekkende pfoa bevattende pannen willen vervangen, lees dan hieronder wat de voor-, en nadelen zijn van 2 meest gebruikte antiaanbaklagen, teflon en keramisch. Ook geef ik je algemene tips voor juist gebruik van al je antiaanbakpannen, zowel de oude als nieuwe dus.

Ptfe en pfoa?

PTFE is de benaming voor de antiaanbaklaag, PFOA id de grondstof van PTFE. PFOA is giftig bij oververhitting. Dan hebben we nog Teflon dat is de merknaam voor PTFE.

Jarenlang gebruikten we met z’n allen pannen en bakblikken met antiaanbaklagen die gebaseerd zijn op ptfe.  Zo’n laag is vrij zacht en kwetsbaar, bij de oudere teflonlagen komt bij oververhitting en beschadigingen het ongezonde pfoa vrij. Dat is bewezen kankerverwekkend en wordt ook gelinkt wordt aan geboorteafwijkingen, leverbeschadigingen, hormonale disbalans en andere gezondheidsproblemen. Het kan zo diep doordringen in het menselijk lichaam dat ptfe bij 100% van de onderzochte navelstreng bloed samples gevonden wordt.

Het advies is duidelijk: zie je een beschadiging, dan moet je de pan zeker niet meer gebruiken! Anders is de kans erg groot dat er stukjes teflon in je eten terecht komen en je die dus binnenkrijgt. Sinds 2006 streven diverse grote chemische bedrijven naar het uitbannen van de grondstof pfoa. Die grondstof wordt overigens ook toegepast in heel veel andere vuil-, vet- en vochtafstotende producten zoals kleding (bijv Gore-Tex), schoenen, meubelstoffen, tapijten en voedselverpakkingen: bijvoorbeeld magnetronpopcorn, pizzadozen en andere fastfoodverpakkingen. Raadzaam dus om in je eigen huishouding eens te kijken waar je het kan schrappen.

Vervangen?

Je mag het allemaal zelf weten, maar ik was wel gealarmeerd door deze berichten. Fastfood, pizza en popcorn eet ik niet, ik heb geen tapijt in huis, maar die pannen gebruik ik vrijwel dagelijks! Ik vind dat wel zó belangrijk dat ik mijn eigen pannenlade in januari 2015 aan een grondige inspectie heb onderworpen. Ik zag ik toch wel wat beschadigingen in mijn oude Ikea koekenpannen met antiaanbaklaag. Voor mij reden genoeg reden om over te stappen op nieuwe koekenpannen. Ik heb me er even in verdiept en uiteindelijk gekozen voor keramische koekenpannen. Omdat die niet heel goedkoop zijn heb ik ze gefaseerd vervangen. Ik kocht elke maand 1 nieuwe pan (verschillende merken) in een ander formaat. Mijn koekenpannen en wok zijn inmiddels vervangen en bevallen uitstekend! De oplettende pottenkijker heeft ze afgelopen jaar al voorbij zien komen. Mijn bakvormen zien er nog prima uit, daar gebruik ik meestal trouwens bakpapier in.

Teflon pfoa-vrije antiaanbaklaag

Je moet, ook de pfoa-vrije teflon pannen voorzichtig behandelen. Teflon is op zich goed hittebestendig, maar zeker niet onbeperkt. Afhankelijk van het soort /merk varieert dat van 200 tot 260 graden en dat zijn temperaturen die veel kookplaten zonder problemen halen. Nooit langdurig verhitten dus, dan gaat de teflonlaag zeker blaasjes vormen en kan gaan bladderen.

Keramische antiaanbaklaag

De meeste keramische antiaanbaklagenlagen worden gemaakt van silicium (SiO2), een materiaal dat in de natuur voorkomt in bijvoorbeeld zand en steen. Deze keramische lagen zijn t.o.v. de teflon antiaanbaklagen veel beter voor je gezondheid en ze zijn een stuk duurzamer Juist op de zwakke punten van teflon scoort de keramische laag veel beter. De keramische laag is bestand tegen hogere temperaturen (een goede pan tot wel 450 graden) en is veel harder dan teflon waardoor er minder kans is op krassen en bladderen. Je kan er dus ook op hogere temperatuur in braden zonder dat dit direct nadelig is voor de antiaanbaklaag.

Algemene tips voor koken met antiaanbaklagen

Voorkom beschadigingen

Wees zuinig op je pannen, dan gaat ze de rest van je leven mee. Enkele tips om beschadigingen en krassen te voorkomen:

• breek een ei nooit op de rand van de pan 
• gebruik altijd kunststof of siliconen keukengerei om te roeren
• gebruik bij het stapelen altijd (vilten) pannenbeschermers tussen de pannen
• niet in de vaatwasser

Niet in de vaatwasser

Was alle antiaanbak-pannen altijd met de hand af. Veel pannen met antiaanbaklagen worden als ‘vaatwasser bestendig’ aangeprezen. Maar steeds vaker wordt ook door de fabrikant ‘handafwas aanbevolen’ aangegeven. In vaatwassers wordt namelijk een agressief reinigingsmiddel gebruikt en op hogere temperatuur gereinigd. Antiaanbaklagen verliezen daardoor snel hun antiaanbak eigenschappen en koeken sneller aan. Dat geldt zowel voor (nieuwe) teflon als voor keramische antiaanbaklagen. 

Niet in extra vierge olijfolie bakken

Uit onderzoek is gebleken dat veel mensen eerst heel enthousiast waren over hun keramische pannen maar dat ze na een maand of twee begonnen te plakken en aan te bakken. Na het inventariseren van hun bakgedrag blijkt dat de meeste mensen met dit probleem bakken in extra vierge olijfolie. Die soort is heel gezond, maar vooral onverhit, dus als toevoeging in de gerechten. In salades, dressings en als toevoeging ná de bereiding in de pan. Het probleem is dat veel olijfoliesoorten bij verhitting ‘kapot’ gaan omdat ze een te laag rookpunt hebben. Zie voor meer uitleg ons artikel over Verstandig bakken met vet en olie. De gezonde stoffen in de olijfolie worden afgebroken en de olie vormt een dun laagje in de pan en dat laagje laat zich lastig verwijderen. Na meerdere keren bakken met olijfolie wordt dat laagje steeds dikker en gaat plakkerig worden en verkleuren. Gevolg is dat de pan gaat aanbakken en wordt neergezet als een “slechte keramische pan” terwijl het probleem niet in de pan zit, maar in de gebruikte (verkeerde) olijfolie. Gebruik daarom geraffineerde olijfolie,  (gras)boter, heerlijke zelfgemaakte ghee en/of kokosolie om te bakken. Deze laatste is ook in een geur- en smaakloze variant verkrijgbaar. Deze oliën zijn prima, blijven goed bij verhitting en plakken niet aan de pannen mits je de inhoud niet laat verbranden.

Nooit heel heet bakken

De keramische pannen kunnen beter hitte verdragen dan pannen met een teflon laag en voor sommige mensen is dat een reden om de keramische pan flink op te stoken. Maar… de antiaanbaklaag mag er dan beter tegen kunnen, je etenswaren zeker niet en die zullen absoluut gaan verbranden, dat is sowieso heel ongezond. Als etenswaren verbranden kunnen ze ook gaan aanzetten in de pan. Verder zorgt oververhitting vaak voor verkleuringen van de pan zelf. De mooie witte laag wordt dan toch bruin. Overigens blijven die witte lagen vaak niet zo wit; afhankelijk van het gebruik zullen ze altijd een beetje verkleuren.

Geleidelijk opwarmen en afkoelen

Verwarm een koude pan geleidelijk, dus niet direct op de hoogste stand zetten. Het zelfde geldt voor afkoelen: koel een hete pan nooit onmiddellijk af door ‘m af te spoelen onder de koude kraan!! Laat eerst uit zichzelf afkoelen. Keramische pannen maken trouwens ongelooflijk makkelijk schoon even wat water en een borsteltje erdoor en klaar.

Prijs

Overweeg je om je oude pannen met ongezonde antiaanbaklaag te vervangen? Bedenk dan dat een écht goede keramische pan misschien wat meer kost in de aanschaf, maar dat verdien je vanzelf terug omdat ze echt veel langer meegaan, mits goed gebruikt. Dus geef je om je gezondheid en ga je voor duurzaam, dan kies je het best voor een keramische antiaanbaklaag. (#nospon, wij kopen alles zelf)