Het gebruik van de oven – INFO

Een speciaal artikel over het gebruik van de oven? Is dat nou echt nodig? Jazeker, want elke oven is weer anders. Ik krijg regelmatig vragen over de instellingen van bepaalde ovens. Je hebt namelijk gasovens, conventionele ovens, heteluchtovens (met 3D of 4D), combi-ovens, bakovens etc., met elk hun eigen instelling.  De een heeft  een heel klein oud oventje, de ander is in het bezit van een gloednieuwe dubbele oven met volautomatische programma’s. Bak je hoog of laag in de oven? Gebruik je een rooster of een bakplaat? Ja, dat maakt allemaal uit. In dit artikel praat ik je even bij, zodat je met onze recepten in jouw oven ook de beste resultaten bereikt. Leer je oven goed kennen en pas de temperaturen en baktijden aan. Voor alle tijden/temperaturen geldt: altijd zelf in de gaten houden!

Waar op te letten?

Hieronder vind je uitleg en tips over

• Soort oven
• Instelling hetelucht aanpassen
• Kijk en controleer
• Vind zelf de beste instelling
• Plaats in de oven
• Rooster of bakplaat gebruiken
• Meten is weten

Soort oven
Allereerst bestaat er verschil in de gebruikte techniek om de oven op temperatuur te krijgen. Je hebt gasovens, conventionele ovens, heteluchtovens, combi-ovens, bakovens etc. Ze gebruiken vaak hun eigen aanduiding voor de instelling. Sommige (gas)ovens hebben slechts een knop met standen van 1 t/m 8 maar tegenwoordig zijn er steeds meer ovens met een uitgebreid digitaal display met diverse voorgeprogrammeerde instellingen. Ik laat de gasovens even buiten beschouwing, de meest gebruikte ovens zijn conventionele ovens en heteluchtovens met een ventilator. Wat is het verschil?

Conventionele ovens met uitsluitend boven- en onderwarmte, zijn minder geschikt om meerdere gerechten tegelijk te bakken, want de warmte wordt duidelijk tegengehouden door een plaat of bakvorm. Bij een heteluchtoven blaast een ventilator de warme lucht, heel efficiënt, door de gehele oven. De temperatuur in de oven is daardoor gelijkmatiger. Voor veel gerechten is dit het meest ideaal. Ook meerdere gerechten tegelijk in de oven is niet langer een probleem.

Instelling hetelucht aanpassen
Kookboeken en websites vermelden in recepten -meestal- de temperatuur van een conventionele oven. Dat is een soort ongeschreven regel. Meestal vind je voorin het boek met welk soort oven precies is gewerkt. Vaak staat het expliciet in een recept genoemd als het om hetelucht temperaturen gaat. Ook op mijn website geef ik bij voorkeur zowel de algemene temperatuur aan als de temperatuur die ikzelf gebruik met onze heteluchtoven (3D en 4D).  Immers tegenwoordig beschikken steeds meer huishoudens over een heteluchtoven of combi-oven. Dat type oven is veel efficiënter met warmte dan een conventionele elektrische oven. Heteluchtovens kan je daarom 10 – 20 % lager instellen dan de temperatuur die in de meeste kookboeken vermeld staat. Pas eventueel ook de baktijden aan. Zie ook deze oventemperatuur omrekentabel.

In ons nieuwe huis hebben we zowel 3D als 4D
3D–hetelucht info van de fabrikant:
“Met 3D kunt u gebak en pizza’s bakken op twee niveaus. Koekjes en bladerdeeg kunt u op twee niveaus tegelijk bakken”.

4D hetelucht info van de fabrikant:
“Waar u uw gerecht ook in uw oven plaatst, u heeft altijd een perfect bakresultaat. De hoogte van het bakrooster of de bakplaat is niet meer belangrijk. De innovatieve iQdrive-motor verdeelt de warmte nog beter in uw oven. Zo krijgt u altijd hét perfecte gerecht”.

Tegenwoordig is er een trend om gerechten op lagere temperaturen en dan iets langer te bakken i.v.m. het voorkomen van de vorming van de kankerverwekkende stof acrylamide.

Kijk en controleer
Houd je ovenschotels, crackers, koekjes en andere baksels altijd in de gaten wanneer ze in de oven staan, zeker als je nog niet zo aan de oven gewend bent. Open de deur niet onnodig tussendoor bij gebak en eiergerechten; je baksel kan door de koude lucht inzakken (eiermuffins, oopsies etc.) Volg het verloop gewoon door het ruitje en kijk of het niet te donker wordt, dan kan je tijdig ingrijpen als dat nodig is. Voorbeeld: Bij een baktijd van 20 minuten, kijk je na 15 minuten hoe het eruit ziet. Beter te vaak gekeken dan een aangebrand gerecht weg moeten gooien. En ja het is echt van belang om ook de gaarheid te controleren van muffins, brood en cake etc. Dat doe je met de ‘prikkertest’. Steek tegen het eind van de baktijd een houten prikker tot het midden in je gerecht en haal ‘m eruit. Zit er nog duidelijk beslag of of deeg aan? Dan is je baksel nog niet gaar en laat je het langer in de oven staan.

Vind zelf de beste instelling
De temperaturen en baktijden die in recepten staan zijn zoals ik al zei altijd ‘slechts’ een richtlijn. Als je die richtlijn klakkeloos volgt kan het best zijn dat jouw muffins nog niet helemaal gaar zijn of juist te droog op het moment dat je ze uit de oven haalt. Vind zelf de beste instellingen voor jouw eigen oven. Het duurde bij mij zeker een jaar voor ik gewend was aan mijn nieuwe (hetelucht) oven en nog steeds ontdek ik nieuwe instellingen. Als je eenmaal weet hoe je eigen oven werkt dan kan jij ook de lekkerste gerechten uit je oven ‘toveren’.

Plaats in de oven
Plaats de gerechten standaard in het midden van de oven, tenzij anders staat vermeld in het recept. Hoge vormen plaats je net iets onder het midden.

Rooster of bakplaat gebruiken
Eigenlijk gebruik je de bakplaat uitsluitend voor plat gebak zonder vorm, zoals koekjes en pizza. Ovenschotels, muffins en taarten die zet je in de vorm of blik op het rooster zodat de warmte er aan alle kanten goed bij kan. Als je de bakvorm op de plaat zou zetten, hou je de luchtcirculatie tegen en wordt je baksel minder goed gaar. Dus ook niet je plaat onder het rooster zetten als ‘lekbak’.

Meten is weten
Het zal je verbazen hoe weinig ovens de precieze temperatuur aangeven op de knoppen of het display. Benieuwd hoe het nu echt  zit bij jouw oven? Schaf een oventhermometer aan en je weet het! TEST: Stel je eigen oven in op 180 graden, leg de oventhermometer erin en kijk na 15 minuten wat er op de thermometer staat. Dikke kans dat geen 180 graden aangeeft, maar 170 of juist 190. Dat maakt wel uit natuurlijk… Test ook eens  de temperatuur op verschillende plaatsen, laag, midden en hoog of voor- of achterin de oven. Dan weet je in welke richting je de temperatuur in het vervolg moet bijstellen.