De begrippen specerijen en kruiden worden vaak door elkaar gebruikt. De overeenkomsten zijn in elk geval makkelijk te geven. Ze zijn beiden natuurlijk en plantaardig en geven extra smaak aan het eten en sommige hebben ook een medicinale werking. Je kunt specerijen en kruiden dus niet alleen om de smaak gebruiken maar ook inzetten voor het bevorderen van je gezondheid. Zoals remmen van ontstekingen en infecties, je immuunsysteem en je mentale gezondheid te stimuleren etc. Het verschil tussen specerijen en kruiden is echter niet zo heel simpel te geven, de scheidslijn is niet helemaal eenduidig wat de een nog specerij noemt is voor de ander al een kruid en andersom. Toch wil ik wel een wat algemene indeling geven.
Specerijen of kruiden?
In grote lijnen bedoelt men specerijen als het gaat om delen van aromatische planten uit tropische landen. Denk daarbij aan zaadjes, vruchten, bast, wortelstokken, bloemknoppen etc. We hebben het meestal over kruiden als het gaat om de bladgroenhoudende delen en stengels van (niet houtachtige) planten uit gematigder klimaten.
Uitgebreide overzichten van smaak, teelt en toepassingen van allerlei specerijen en kruiden vind je uiteraard te kust en te keur op internet. Een aantal veelgebruikte kruiden en specerijen vind je hieronder. Lees ook Zelf kruidenmixen maken.
|
Basilicum (blad) |
Land van herkomst: India. Basilicum is Grieks voor koning. Toepassing: Heerlijk in Italiaanse gerechten. Basilicum geeft mentale helderheid en heeft een gunstige werking op je spijsvertering, het doodt o.a. parasieten. |
|
Dille (blad en zaad) |
Land van herkomst: Zuid-Europa. Toepassing blad: frisse zomersalades, allerlei sauzen en soepen en vooral bij vis. Toepassing zaden: in marinades en als thee, of kauw erop voor een frissen adem. Dille is oud-Saksisch voor in slaap wiegen. Gebruik het kruid dus als je slaapproblemen hebt. Dille bevat verder veel vitamine C. |
|
Geelwortel (wortelstok) |
Land van herkomst: Thailand. Geelwortel geeft aan kerrie die mooie gele kleur. Kuning betekent geel. Geelwortel kennen we ook wel als Kurkuma of koenjit. Toepassing: Geeft kleur aan curries en rijstgerechten. Ook gebruikt als vervanging van saffraan. Zou goed zijn tegen kanker en is zeer rijk aan antioxidanten. |
|
Gember of Djahé (wortelstok) |
Land van herkomst: waarschijnlijk China. Toepassing: Gember is een krachtige smaakmaker en wordt in zowel hartige en als zoete gerechten gebruikt. Het werkt kalmerend op de spijsvertering. Gember werkt ontspannend en is ontstekingsremmend. |
|
Kaneel (bast) |
Land van herkomst: Tropische landen. Toepassing: In Europa vooral in koek, gebak en toetjes. In andere gebieden (India en Marokko) breder gebruikt in diverse gerechten. Kaneel werkt antibacterieel, bloeddrukverlagend, krampoplossend, maagversterkend, schimmelremmend en wondgenezend. |
|
Knoflook |
Land van herkomst: vermoedelijk Centraal Azië. Toepassing: In bijna alle soorten hartige gerechten, Het is een zeer krachtige smaakmaker! Knoflook werkt cholesterolverlagend en helpt bij de bestrijding van infecties. Laat rauwe knoflook even een kwartier ademen, dan worden er stoffen gevormd waardoor de medicinale werking nog krachtiger is. |
|
Koriander (vers, blad) |
Herkomst: vooral rond de Middellandse Zee. Korianderblad is zeer aromatisch met een nogal uitgesproken frisse smaak. Veel mensen vinden het naar zeep smaken. Koriander is onmisbaar in veel Aziatische gerechten. Toepassing: gebruik korianderblad in salades, soepen en sauzen. Het is ontstekings-, bacterie- en schimmelremmend. Het blad van koriander is vochtafdrijvend en bevordert de spijsvertering. |
|
Koriander of ketoembar (zaad) |
Koranderzaad smaakt echt heel anders dan het het verse blad. Toepassing: in curries en boemboes, Aziatische keuken. Ook het gemalen korianderzaad werkt remmend op ontstekingen, bacteriën en schimmels. |
|
Kruidnagel (bloemknop) |
Herkomst: ws. de Molukse eilanden. De smaak is erg sterk en fris en wordt verwerkt in curries, sauzen, stoofschotels en mag niet ontbreken in speculaas. Kruidnagel is sterk antioxidant, ontstekingsremmend en pijnstillend. (Kiespijn) Toepassing: Kruidnagel is lekker in sauzen, stoofschotels en speculaas. |
|
Mosterdzaad |
Herkomst: Middellandse Zeegebied. We gebruiken mosterdzaad om diverse soorten mosterd van te maken. En voor de de inmaak van zilveruitjes, augurken, zuurkool in marinades, en bijvoorbeeld in mosterdkaas. Zeer pittige smaak. Mosterdzaad is rijk aan seleen, fosfor, mangaan en magnesium. Het bevat ook tryptofaan wat goed zou zijn voor een opgewekte stemming. |
|
Oregano |
Herkomst: Groeit in Middellandse Zee gebied en Zuid Amerika. Veelgebruikt sterk geurend kruid, lekker bij Italiaanse tomatensauzen, mosselen, oesters, stoofpotten en bij gegrilde vis. |
|
Peper (vrucht) |
Peper komt van oorsprong uit Malabar (India). Peper wordt al sinds de 4e eeuw v. Chr. Naar Europa gebracht. De handel in peper bracht altijd veel geld op, vandaar de uitdrukking ‘peperduur’. Ik gok dat het tegenwoordig het meest gebruikte specerij ter wereld is. Er zijn verschillende kleuren peperkorrels (afhankelijk van moment van oogst en bewerking) elk met een iets andere smaak. |
|
Peterselie (platte heeft meer smaak dan krul) |
Herkomst: Middellandse Zeegebied. Peterselie wordt vaak ingezet als garnering omdat het lang mooi blijft en er fris en vrolijk uitziet, maar peterselie is ook zeer gezond. Peterselie past qua smaak bij veel gerechten, pas het daarom toe waar mogelijk. Zelfgemaakte peterseliepesto is een makkelijke smaakmaker die je kan toevoegen aan sauzen en soepen. |
|
Rozemarijn |
Herkomst: Middellandse Zeegebied. Rozemarijn is sterk geurend, met een krachtige smaak. Pas het toe in, sauzen en soepen, stoofschotels, groenteschotels. Het is ook onderdeel van het mengsel “Provençaalse kruiden”. Gebruik het met mate rozemarijn overheerst snel. Het heeft een oppeppend effect en stimuleert de bloedcirculatie. Rozemarijn wordt ook toegepast als thee of massageolie. |
|
Selderij |
Herkomst: Zuid-Europa. Je kan selderij rauw eten in salades bij mosselen, in soepen en sauzen. Lekker in een dipsaus voor een feestje. |
|
Tijm |
Herkomst: Zuid-Europa. Tijm heeft een sterke smaak voeg het met mate toe aan groenteschotels met tomaat, paprika, aubergine en olijven. Bij wintergroenten (bv. kool, prei, winterwortel en witlof bijvoorbeeld). Smaak gaat uitstekend samen met rozemarijn en oregano. Tijm werkt krampstillend, in het bijzonder op de bronchiën en het is slijmoplossend. Verder heeft het heeft een heilzame werking bij winderigheid. |
